Beton

Beton; çimento, su, agrega ve kimyasal veya mineral katkı maddelerinin homojen olarak karıştırılmasından oluşan, başlangıçta plastik kıvamda olup, şekil verilebilen ve zamanla katılaşıp sertleşerek mukavemet kazanan bir yapı malzemesidir.

Betonun mutlak hacmini %70 oranında agrega (kum, çakıl, mıcır), %10 oranında çimento, %20 oranında su oluşturur. Gerektiğinde, kimyasal veya mineral katkı malzemesi ilave edilebilir.

Betonu günümüzün en yaygın taşıyıcı yapı malzemesi yapan özellikleri şöyle sıralamak mümkündür:

Ucuzluğu
Bilgisayar kontrollü santraller, transmikserler, pompalar vb. ile üretim, taşıma ve yerleştirme aşamalarında büyük gelişmelerin sağlanmış olması
Şekil verilebilme kolaylığı
Çelik donatı ile (betonarme) çekme mukavemetinin yetersizliğinin dengelenmesi
Yüksek basınç dayanımlarına ulaşılması
Fiziksel ve kimyasal dış etkilere karşı dayanıklılığı (uzun ömür, bakım kolaylığı)
Hafif agrega ile hafifletilmesi, pigmentlerle renklendirilmesidir.

Betonun Bileşenleri

Betonu oluşturan hammaddeler; çimento, su, agrega (kum, çakıl, kırma taş), kimyasal katkılar ve mineral katkılardır. Kimyasal katkılarla (akışkanlaştırıcı, priz geciktirici, geçirimsizlik sağlayıcı, antifriz vb.) mineral katkılar (taş unu, tras, yüksek fırın cürufu, uçucu kül, silis dumanı vb.) betonun performansını istediğimiz yönde iyileştiren çağdaş teknoloji unsurlarıdır.

Çimentoyla suyun karışımından oluşan çimento hamuru zamanla katılaşıp sertleşerek agrega tanelerini (kum, çakıl, kırmataş) bağlar, yapıştırır. Böylece betonun mukavemet kazanmasına imkan verir. Dolayısıyla betonun mukavemeti;

Çimento hamurunun mukavemetine,
Agrega tanelerinin mukavemetine,
Agrega taneleri ile çimento hamuru arasındaki yapışmanın gücüne (aderans) bağlıdır.

Betonda Aranan Özellikler

Bu özellikleri iki grupta sınıflandırmak mümkündür:

Taze Betonda

İşlenebilme özelliği, uygun kıvam
Taze betonun sıcaklığı
Agrega maksimum tane büyüklüğü
Homojenlik, kıvam kaybı, hava miktarı
Birim ağırlık

Sertleşmiş Betonda

Dayanım (basınç, çekme, eğilme, yarılma mukavemetleri)
Dış etkenlere karşı dayanıklılık (geçirimsizlik, aşınmaya dayanıklılık)
Donma ve çözülmeye dayanıklılık
Hafiflik veya ağırlık
Isı, ses yalıtımı ve estetik (Brüt betonda dış görünüş)
Ekonomi

Türkiye'de Beton

Ülkemizin büyük bölümü deprem kuşağında yer almakta, sıkça karşılaşılan afetlerde büyük can ve mal kaybı yaşanmaktadır. Bu nedenle yapı güvenliği açısından betonun kalitesi vazgeçilmez bir unsur olarak ön plana çıkmaktadır. Ülkemizde kullanılan betonların durumu ise hazır beton teknolojisinin kullanılmasıyla beraber memnuniyet verici gelişmeler göstermeye başlamıştır.

Günümüzde yüksek katlı binaların yapımından barajlara, prefabrikasyondan metro inşaatlarına kadar geniş bir yelpazede kullanılan hazır beton, inşaat teknolojisinde vazgeçilmez bir unsur olarak karşımıza çıkmaktadır. Diğer yandan elle beton dökmenin gayri-ekonomik olduğunun ve yeterli mukavemet elde edilemediği için büyük riskler taşıdığının, beton kullanıcılarına anlatılması gerekmektedir. Şubat 2000'de yürürlüğe giren TS 500 Standardı’na göre santrallerde üretilen betonun kullanılması zorunlu hale gelmiştir.

Ülkemizin büyük bir bölümü, bu arada büyük şehirlerin hemen hemen tümü deprem kuşağında yer almaktadır. 01.01.1998 tarihinde yürürlüğe giren yeni deprem yönetmeliği bu durumu göz önüne alarak, yapı kalitesinin yükseltilmesi ve depreme gerçekten dayanıklı binalar üretilmesi için deprem bölgelerinde kullanılacak en düşük beton dayanım sınıfı C 20 olarak belirlenmiştir. Asgari beton sınıflarının C 30 düzeyine çıkarılması ve bu sınıftan daha düşük betonların deprem bölgelerinde kullanılmasına izin verilmemesi gereklidir.

Yüksek teknoloji kullanılarak hazırlanan, içindeki karışım oranları bilgisayarlarla kontrol edilen, malzeme kalitesi, standartlara uygun, taşınması ve gerekli yerlere ulaşması transmikser ve pompalar vasıtasıyla iyice kolaylaşan ve bütün bunları hızlı ve ekonomik şekilde gerçekleştiren hazır beton teknolojisi, günden güne yaygınlaşmakta ve inşaat sektörünün vazgeçilmez unsurlarından biri olmaktadır.

Hazır Beton Sınıfları

TS EN 206-1 Hazır beton standardında sınıflandırma; Maruz kaldığı ortama göre çevresel etki sınıfları, kıvam sınıfları, agrega en büyük tane sınıfları, basınç dayanım sınıfları ve yoğunluğa bağlı sınıflandırma olarak geçmektedir. Bu sınıflardan en çok bilinen ve kullanılan basınç dayanımı sınıfları aşağıda verilmiştir.

TS EN 206-1 / Nisan 2002'ye Göre Normal ve Ağır Beton için Basınç Dayanım Sınıfları

Basınç Dayanım Sınıfı	En düşük Karakteristik Silindir dayanımı Fck,sil. N / mm²	En düşük karakteristik Küp dayanımı Fck,küp N / mm²
C 8\|10	8	10
C 12\|15	12	15
C 16\|20	16	20
C 20\|25	20	25
C 25\|30	25	30
C 30\|37	30	37
C 35\|45	35	45
C 40\|50	40	50
C 45\|55	45	55
C 50\|60	50	60
C 55\|67	55	67
C 60\|75	60	75
C 70\|85	70	85
C 80\|95	80	95
C 90\|105	90	105
C 100\|115	100	115

TS EN 206-1 / Nisan 2002'ye Göre Hafif Beton Basınç Dayanım Sınıfları

Basınç Dayanım Sınıfı	En düşük Karakteristik Silindir dayanımı Fck,sil. N / mm²	En düşük karakteristik Küp dayanımı Fck,küp N / mm²
LC 8\|9	8	9
LC 12\|13	12	13
LC 16\|18	16	18
LC 20\|22	20	22
LC 25\|28	25	28
LC 30\|33	30	33
LC 35\|38	35	38
LC 40\|44	40	44
LC 45\|50	45	50
LC 50\|55	50	55
LC 55\|60	55	60
LC 60\|66	60	66
LC 70\|77	70	77
LC 80\|88	80	88

Küp ve silindir numune basınç dayanımları arasında yeterli kesinliğe sahip ilişki kurulması ve bu ilişkinin belgelendirilmesi şartıyla, verilen bu dayanımlardan başka değerlerde kullanılabilir.